R2P အေၾကာင္းေရး ခ်င္တာၾကာပါၿပီ။ ကိုယ္သေဘာေပါက္တာနဲ႔ လက္ေတြ႕နဲ႔ မလြဲေစခ်င္လို႔ သိတဲ့သူကိုေမး ဖို႔ေစာင့္ေနတာ ပါ။ မေန႔ကအေနာက္ တိုင္းသံ တမန္ အ သိုင္းအဝိုင္း က တစ္ေယာက္နဲ႔ စကားေျပာျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အဓိကေျပာ ျဖစ္ခဲ့တာက ျမန္မာျပည္ က လုံထိန္းတပ္ေတြရဲ့ လူမဆန္ေအာင္ရက္စက္ အၾကမ္းဖက္မႈ ေတြ နဲ႔ R2P အေၾကာင္းပါ။ 👉 R2P ျမန္မာျပည္ အတြက္သုံးနိုင္ဖို႔ အမွန္တကယ္လိုအပ္တာေတြကိုသိျမင္ၿပီး ျပည္သူလူထုကဘာလုပ္ေပးရမလဲသိေအာင္ ဒီ post ကိုေရးပါတယ္
အရင္ဆုံး R2P သုံးဖို႔ဘာလို႔အဆင့္ဆင့္လုပ္ေနရတာလဲဆိုတာရွင္းျပပါမယ္။ R2P ဟာသမိုင္းေၾကာင္းရွိပါတ ယ္။ ၁၉၉၀ ေက်ာ္ ကာလကအျဖစ္အပ်က္ေတြကို အ ေျခခံၿပီးျဖစ္ေပၚလာတာပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ၁၉၈၈ တုန္းက R2P အေၾကာင္းမေျပာခဲ့ၾကတာ ပါ။ အခုေခတ္မွာ ၁၉၈၈ တုန္း ကနဲ႔မတူပဲ R2P အသံက က်ယ္ေလာင္ လာ ပါၿပီ
နိုင္ငံတစ္နိုင္ငံက သူ႔ရဲ့တပ္ဖြဲ႕ဝင္ေတြကို ျပည္ပအေရးအခင္းအတြက္လႊတ္မယ္ဆိုရင္ အလြန္ကိုစဥ္းစားရပါတယ္။ တာဝန္ယူမႈတာဝန္ခံမႈေတြရွိဖို႔လိုလို႔အဆင့္ဆင့္လု ေဆာင္ ရပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ျမန္မာေတြကိုယ္တိုင္က နိုင္ငံတကာအေရးအခင္းေတြမွာ R2P အေၾကာင္းဝင္မေျပာခဲ့ၾကပါ။ တခ်ိဳ႕ဆိုသိေတာင္မသိခဲ့ပါ။ ရဝမ္ဒါကိ စၥက စ လို႔ ယီမင္အေရးအခင္း အထိက်ေနာ္တို႔ေသေသခ်ာခ်ာမသိခဲ့ၾကပါ။ ရိုဟင္ဂ်ာကိစၥေတာင္ က်ေနာ္တို႔ကICJ မွာကာကြယ္ေပးဖို႔ႀကိဳးစားခဲ့ၾကတာပါ
R2P ရဲ့အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္။ R2P (Responsible to Protect ) ဟာ “ကာ ကြယ္ေပး ရန္တာဝန္ရွိျခင္း” လို႔ အဓိပၸာယ္ရပါတ ယ္။ R2P မွာ Pillars (၃) ခ်က္ရွိပါတ ယ္။ ပုံကိုၾကည့္ပါ။ Pillar I: The protection responsibilities of the state;
(၁) နိုင္ငံ
နိုင္ငံတစ္နိုင္ငံဟာ မိမိနိုင္ငံသားမ်ားကို (လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္ျခင္း၊ စစ္ရာဇဝတ္မႈ၊ လူမဆန္ေသာျပစ္မႈက်ဴးလြန္ျခင္း၊ မ်ိဳးျပဳတ္ေအာင္ရွင္းျခင္းတို႔ရန္မွ) ကာကြယ္ ေပး ရန္ အဓိကတာဝန္ရွိသည္။ (ကိုယ့္ဟာကိုယ္အရင္ကာကြယ္ရမယ္) Pillar II: International assistance and capacity-building;
(၂) အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာအသိုင္းအဝိုင္း
အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာအသိုင္းအဝိုင္းက နိုင္ငံတစ္နိုင္ငံကို သူ႔နိုင္ငံသားမ်ား အား အထက္ပါရန္မွ ကာကြ ယ္ေပးနိုင္ရန္ ကူညီ ေပးဖို႔တာဝန္ရွိသည္။ (ကိုယ့္ဟာကိုယ္ကာ ကြယ္ နိုင္ဖို႔နို င္ငံတ ကာကအကူအညီေပးဖို႔တာဝန္ရွိတယ္) Pillar III: Timely and decisive response.
(၃) အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာအသိုင္းအဝိုင္း
အကယ္၍နိုင္ငံတနိုင္ငံက မိမိနိုင္ငံသားမ်ားကို အထက္ပါရန္မ်ားမွ ကာကြယ္ေပးလိုေသာဆႏၵမရွိျခင္း (သို႔မဟုတ္) ကာကြယ္ ေပးနိုင္မႈ မရွိခဲ့ရင္ … အျပည္ျပည္ဆိုင္ ရာ အ သို င္းအဝိုင္း သည္ (သံတမန္ေရးနည္းလမ္း၊ လူသားျခင္း စာနာေထာက္ထားမႈအကူအညီနည္း၊ ႏွင့္ အျခားေသာၿငိမ္းခ်မ္း ေသာ နည္း လမ္း မ်ားကို အသုံးျပဳ ျခင္း ျဖင့္) အခ်ိန္မီ ျပတ္သားေသာအေရးယူမႈကို လုပ္ေဆာင္ရမည္
အကယ္၍ ၿငိမ္းခ်မ္းေသာနည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ မလုံေလာက္ပါက အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာအသိုင္းအဝိုင္းသည္ (UN Charter ႏွင့္အညီ) အင္အားကိုအသုံးျပဳျခင္းအ ပါအ ဝင္ ပိုမိုျပင္းထန္ေသာအေရးယူမႈမ်ားကို လုပ္ေဆာင္ရမည္
(ကိုယ့္ဟာကိုယ္လည္းမကာကြယ္နိုင္ဘူး။ နိုင္ငံတကာကလည္း ဝင္ကာကြယ္ေပးရမယ္ဆိုရင္ လက္နက္ကိုင္တပ္ ဖြဲ႕ကိုလႊတ္ တာ ေနာက္ဆုံး အဆင့္ထားၿပီး အျခား နည္း နဲ႔ အရင္ေျဖရွင္းရမယ္) အဲ့ဒီ Pillars (၃) ခ်က္အတိုင္းအစဥ္အလိုက္သြားပါတယ္
ေသေသခ်ာခ်ာဖတ္ရင္ အရင္ဆုံးကိုယ့္နိုင္ငံကကိုယ့္ျပည္သူကိုတာဝန္အရင္ယူရတယ္။ အဲ့ဒီမွာနိုင္ငံဆိုတာကိုဖြင့္ဆိုခ်က္၊ျပည္သူဆိုတာကိုဖြင့္ဆိုခ်က္ေတြထည့္စဥ္း စားရပါမယ္။ ဒါေတြကို ေနာက္မွာေျပာပါမ ယ္။ အရင္ဆုံး UN ကုလသမဂၢလို နိုင္ငံတ ကာအဖြဲ႕အစည္း ေတြကို ျမန္မာျပည္ သူေတြကို ကယ္တ င္ဖို႔ရာအတြက္ ေခၚ မယ္ ဆိုရင္ ေခၚဖို႔အေၾကာင္းခိုင္လုံရမယ္၊ ၿပီးေတာ့ ေခၚတဲ့လူရွိရပါမယ္
လက္ရွိျမန္မာျပည္အေျခအေနဟာ စစ္ရာဇဝတ္မႈနဲ႔ လူမဆန္ေသာျပစ္မႈမ်ားကိုက်ဴးလြန္ျခင္းေတြမွာ လာကိုက္ညီေနတယ္။ အရင္တုန္းက လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္ၿခ င္း၊ မ်ိဳးျပဳတ္ေအာင္ရွင္းျခင္းေတြနဲ႔ ကမၻာကစြပ္စြဲထားတယ္။ အဲ့ဒီေတာ့ေခၚဖို႔အေၾကာင္းကရၿပီဆိုပါစို႔။ ေခၚဖို႔ျပည္သူ႔ကိုယ္စားျပဳအဖြဲ႕အစည္းလိုတယ္
အဲဒီေခၚတဲ့သူကို ျပည္သူေတြကေခၚခြင့္အာဏာအပ္ႏွင္းေပးရပါမယ္။ ပုံမွန္ကအစိုးရတစ္ရပ္ဟာ တစ္ခုခုေၾကာင့္သူ႔ ျပည္သူေတြကို ကာကြယ္ ေပးနိုင္ ျခင္းမရွိတဲ့အ ခ်ိန္ မွာ နိုင္ငံတကာကို အကူအညီေတာင္းတာပါပဲ။ ကုလသမဂၢအေထြေထြညီလာခံရဲ့ဆုံးျဖတ္ခ်က္၊လုံျခဳံေရးေကာင္စီရဲ့ဆုံး ျဖတ္ခ်က္တို႔နဲ႔ ကုလသမဂၢ 🇺🇳ၿငိမ္းခ်မ္း ေရးတပ္ဖြဲ႕ကိုေစလႊတ္ပါတယ္
အဲ့ဒီမွာ (the State) နိုင္ငံဆိုတာကို အစိုးရနဲ႔ကိုယ္စားျပဳစဥ္းစားပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ရဲ့လက္ရွိအေျခအေနကိုၾကည့္ရင္ … အာဏာသိမ္းစစ္ေကာင္စီဟာ ဘယ္နိုင္ငံ မွအသိအမွတ္မျပဳထားလို႔ တရားဝင္ အစိုးရမေျမာက္ေသးပါ။ သူကိုယ္တိုင္က ျပည္သူေတြအေပၚ လူမဆန္ေအာင္ရက္စက္ၾကမ္း ၾကဳတ္ေနလို႔ ျပည္သူေတြက သူ႔ ရန္ ကကာကြယ္ရန္အလို႔ငွာ R2P နဲ႔ ကုလသမဂၢၿငိမ္းခ်မ္းေရးတပ္ေတြကိုလႊတ္ေပးဖို႔ အကူအညီေတာင္းရမွာျဖစ္ပါတယ္
အဲ့ဒီလိုအကူအညီေတာင္းဖို႔ ျပည္သူေတြရဲ့ကိုယ္စားျပဳအဖြဲ႕အစည္းလိုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ CRPH လို႔ေခၚတဲ့ ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္ကိုယ္ စားျပဳေကာ္မတီ ကအ ေရးႀကီး တာပါ။ ျပည္သူေတြရဲ့ တရားဝင္ဆႏၵမဲနဲ႔ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ထားတဲ့ ကိုယ္စား လွယ္ ေတြနဲ႔ ဖြဲ႕စည္း ထားတဲ့ CRPH ဟာျပည္ သူ႔ကိုယ္စားျပဳအ ဖြဲ႕ျဖစ္ လာ ပါ တယ္
အဲ့ဒီျပည္သူ႔ကိုယ္စားျပဳ CRPH ကို နိုင္ငံတကာမွာ တရားဝင္အစိုးရတစ္ရပ္ျဖစ္ေအာင္ဝိုင္းတြန္းေပးဖို႔လိုပါတယ္။ ျပည္သူကလက္ ခံေပမယ့္ နိုင္ငံတကာကလက္ခံ ဖို႔ လို ပါ တယ္။ 👉 ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ျပည္သူက နိုင္ငံတကာကအကူအညီကိုေတာင္းခံမွာကိုး
ျပည္သူလူထုက CRPH ကို တရားဝင္ေအာင္ဘယ္လိုဝန္းရံရမလဲဆိုရင္ … CRPH ရဲ့ဦးေဆာင္မႈေနာက္ကို လိုက္ပါေဆာင္ရြက္ရမယ္။ ျပည္သူလူထုကိုဆန႔္က်င္တဲ့ စစ္ေကာင္စီကို တရားမဝင္ေအာင္ဝိုင္းလုပ္ေပးရပါမယ္
စစ္ေကာင္စီကိုတရားမဝင္ေအာင္ဘယ္လိုလုပ္မွာလဲ CDM လို႔ေခၚတဲ့ အၾကမ္းမဖက္ပဲစစ္ေကာင္စီယႏၲရားနဲ႔ မပူးေပါင္းျခင္း၊ စစ္ေကာင္စီကိုအလိုမရွိေၾကာင္း၊ CRPH ကိုသာေထာက္ခံေၾကာင္းဆႏၵျပျခင္း၊ စတာေတြနဲ႔ စစ္ေကာင္စီကိုတရားမဝင္ေအာင္ ဝိုင္းလုပ္ေပးရပါတယ္
CRPH ကိုယ္တိုင္ကလည္း မိမိတို႔ရဲ့အေျခခိုင္မာလာဖို႔ အားစိုက္ႀကိဳးစားေပးရပါမယ္။ CRPH နဲ႔ျပည္သူလူထုကအတူတူတြဲေနတယ္ဆိုတာကို မေမ့ပါနဲ႔။ ဒါေၾကာင့္ လည္း ကိုမင္းကိုနိုင္က CRPH ကိုေထာက္ခံဝိုင္းရံၾကဖို႔ ျပည္သူလူထုကိုပန္ၾကားေနတာပါ။ ျပည္သူလူထုဆိုတဲ့ေနရာမွာ ေတာင္ေပၚေျမျပန႔္ ျပည္သူအားလုံးအကုန္ ပါပါတယ္
ဒါေၾကာင့္ CRPH က အျခားတိုင္းရင္းသားအဖြဲ႕အစည္းေတြကိုပါ ေထာက္ခံဖို႔စည္း႐ုံးရပါမယ္။ တိုင္းရင္းသားေတြအေနနဲ႔ကလည္း စစ္ေကာင္ စီသာအာ ဏာရသြား ရင္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ ပိုေဝးသြားမွာမို႔ အေရးႀကီးတဲ့ အေျခအေနမွာ CRPH ကိုေထာက္ခံေပးဖို႔လိုပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက CRPHဟာနိုင္ငံတကာနဲ႔ပိုခ်ိတ္ ဆက္နိုင္ဖို႔လိုပါတယ္
အဲ့လိုခ်ိတ္ဆက္ဖို႔လည္း CRPH က ေန႔မအားညမအားလုပ္ေဆာင္ေနတာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ CRPH ဟာအစိုးရအဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုနီးပါးအသက္ဝင္လာေလအာဏာ သိမ္းစစ္ေကာင္စီဟာ အသက္ငင္လာေလပါပဲ။ ေနာက္တစ္ခုသိထားဖို႔က ကုလသမဂၢအေထြေထြညီလာခံနဲ႔ လုံျခဳံေရးေကာင္စီ မွာကန႔္ကြက္ သူေတြရွိ လာရင္ဘယ္ လို လုပ္မလဲ ယူဂိုစလားဗီးယားျပႆနာမွာ ႐ုရွားဟာဆဗ့္လူမ်ိဳးေတြနဲ႔ညီအကိုရင္းလိုေနၿပီး ရပ္တည္ေပးခဲ့တာကို ကုလသမဂၢက မရရေအာင္ဝင္ခဲ့ပါတယ္
အဲ့ဒီတုန္းက႐ုရွားေၾကာင့္ အခ်ိန္ေတြၾကာခဲ့ရပါတယ္။ အႏွစ္ခ်ဳပ္ေျပာရရင္ … R2P အတြက္ လက္နက္ကိုင္တပ္ေတြလႊတ္ရမွာမို႔ အဆင့္ဆင့္လုပ္ေဆာင္ရတာျဖစ္ပါ တယ္။ R2P ေခၚနိုင္ေလာက္တဲ့အေၾကာင္းေတြကတေန႔တျခားပိုမိုခိုင္လုံလာေနပါတယ္
ျပည္သူလူထုက စစ္ရာဇဝတ္မႈအခ်က္အလက္ေတြပိုမိုကူညီစုေဆာင္းေပးၾကရပါမယ္။ ျပည္သူလူထုနဲ႔ CRPH ကတသားတည္းျဖစ္ ရပါမယ္။ CRPH ဟာအ စိုးရ တစ္ ရပ္အျဖစ္ အသက္ဝင္လာဖို႔ ျပည္သူလူထုကအစြမ္းကုန္ပံ့ပိုးကူညီရပါမယ္။ CRPH ကိုအာဏာလြန္ဆြဲ မယ့္ စစ္ေကာင္စီ က်ရႈံးေအာင္ CDM ကိုအားစိုက္လုပ္ ေဆာင္ရပါမယ္
ျပည္သူလူထုနဲ႔ပူးေပါင္းလာမယ့္သူတိုင္းကို ဝင္ေရာက္ပူးေပါင္းနိုင္ဖို႔လမ္းဖြင့္ထားရပါမယ္။ ျမန္မာ့အေရးအခင္းမွာ ပိတ္ဆို႔ဒဏ္ခတ္မႈေတြဟာ အလုပ္မျဖစ္ေလာက္ ဘူး လို႔ ရီပို႔တာေတြက နမိတ္ျပေနၿပီး ျဖစ္တယ္။ သူတို႔မွာဒီ အေျခအ ေနမွာ ဒီထ က္ပိုေျပာ ခြင့္မရွိဘူး။ အခုလက္ရွိအေျခအေနမွာ CRPH က ျပည္သူ လူထုကိုကာ ကြယ္ ေပးဖို႔မျဖစ္နိုင္လို႔ R2P ေခၚရမွာ
Dr Sasa လုပ္ေနၿပီ။ သူတရားဝင္ဖို႔ ဦးေက်ာ္မိုးထြန္းတရားဝင္ဖို႔လိုတယ္။ R2P ဟာရႈပ္ေထြးတဲ့အတြက္ေသေသခ်ာခ်ာသေဘာေပါက္ဖို႔၊ လုပ္သင့္တာကို တြန္းလု ပ္ ဖို႔လိုတယ္။ ထိုင္ဆဲေနလို႔အလုပ္မျဖစ္တာကိုသိထားၾကပါ။ လုပ္သင့္တာကိုအေသအခ်ာတြန္းလုပ္နိုင္ဖို႔ နားလည္သူမ်ားကလမ္းျပေပးဖို႔လိုပါတယ္
Crd _ Richard Myo Thant